Een van de hoofdmoten uit mijn opleiding Orthomoleculaire Epigenetica was het onderwerp laaggradige ontsteking.

Nou behoeft de eerste zin al heel wat uitleg: wat is Orthomoleculair en wat is Epigenitica?

Als eerste, Ortho betekent “recht” of “juist”. Moleculair betekent alles wat met moleculen te maken heeft. Eigenlijk zegt het iets over de juiste bouwstoffen.

Als tweede Epi betekent “(boven)op” en genetica gaat over erfelijkheidsleer. Een gen bevat informatie en hoe dat tot uitdrukking komt, wordt mede beïnvloed door omgevingsfactoren. Dit proces noem je Epigenetica. Leefstijlgewoontes, je omgeving en zelfs je overtuigingen en gedachten hebben invloed op de genexpressie. Sommige gewoontes en overtuigingen worden zelfs van generatie op generatie doorgegeven.

Er wordt gezegd dat hedendaagse klachten en aandoeningen allemaal Epigenetische klachten zijn die veelal gepaard gaan met laaggradige ontstekingen.

Herstelproces

Een ontsteking is een herstel- of opruim(detox)proces van je eigen systeem. Zo is wat men in de volksmond Griep noemt, een opruimproces. Het lichaam heeft dan moeite om het dagelijkse herstel afdoende te laten zijn, dus trekt het min of meer aan de bel en gaat over tot een forsere actie om te helen. We hebben een soort van vuilnismannen in het systeem, macrofagen, die actief worden om schade te herstellen en rommel op te ruimen. In die genezingsfase (griep) gaat de lichaamstemperatuur omhoog, is er sprake van meer lymfevocht voor de afvoer en richt het lichaam alle energie op dat herstelproces. In mijn blog Vermoeidheid kun je lezen dat alle brandstof dan naar het immuunsysteem gaat en bijvoorbeeld niet naar je spieren. Door meer lymfevocht, ook in de hersenen, krijg je hoofdpijn en door minder brandstof voor de spieren, krijg je spierpijn. Ook is er minder eetlust, een natuurlijk fenomeen omdat het spijsverteringssysteem eenvoudigweg te weinig energie heeft om je voedsel te verteren. Er is maar een antwoord op dit proces en dat is “uitzieken”, je lichaam alle tijd geven om dit genezingsproces goed door te laten maken.

Verschil acute- en laaggradige ontsteking

Bij een acute ontsteking, bijvoorbeeld een splinter in je vinger, “zweert” de splinter er uit. Je vinger wordt dik door extra lymfevocht (voor de afvoer), wordt rood door de toegenomen bloedtoevoer (histamine) en warm door de temperatuursverhoging…..de macrofagen zijn actief. En dit alles doet pijn, ook weer met een functie….zo min mogelijk de vinger gebruiken om het proces niet te verstoren.

Een laaggradige ontsteking is eenzelfde proces, maar nu zonder duidelijke temperatuursverhoging, pijn of zwelling. Het is een sluimerend proces omdat het systeem

• een continue aanvoer krijgt van toxines, of
• te weinig goede- bouwstoffen (voeding) binnenkrijgt om het opruimproces te ondersteunen, of
• juist te belastende voedingsstoffen binnenkrijgt (gluten, lactose/caseïne, fabrieksvoedsel), of
• steeds onder stress staat

Let wel, toxische aanvoer kan ook deels emotioneel of psychisch zijn, bijvoorbeeld een toxische vriendschap of (werk)relatie.

Kortom, een laaggradige ontsteking heeft alles met een gezonde leefstijl te maken. En een inflammatie is dus een vlammetje wat hoog en flink brandt bij een acute ontsteking of zachtjes brandt en zelfs continu kan blijven branden bij een laaggradige ontsteking. Over het “vlammetje” later in de tekst nog meer.

Oorzaak 1

Laaggradige ontstekingen beginnen vaak in de darm door belastende voeding. Denk aan gluten, melk (wellicht m.u.v. rauwe melkproducten) suikers, fabrieksvoedsel, teveel alcohol. De bescherm”wand” van de darmen wordt teveel doorlaatbaar, ofwel hyperpermeabel (Leaky Gut). In de darmen zijn bepaalde zenuwcellen verbonden met de Nervus Vagus (zie blog Polyvagaaltheorie) en die heeft een directe verbinding met het brein. Je kunt je voorstellen dat signalen vanuit de darm invloed hebben op je breingezondheid. Niet alleen kunnen toxines via een té doorlaatbare darm ook in het brein terechtkomen en daar ontstekingsreacties geven, maar ook de stemming beïnvloeden. In het eerste geval gaat het dan om neuro-inflammatie en het 2^e geval verandering in de aanmaak van neurotransmitters, stoffen die stemming/mood bepalen.

Of, de laaggradige ontsteking start in de mond door een ontregelde mondflora. Dat laatste laat zich terugzien in parodontitis, gingivitis of wortelkanaalbehandelingen. Almagaanvullingen kunnen ook voor verstoring van de mondflora zorgen, de daarin verwerkte metalen kunnen gaan lekken…..voila, toxines in mond en spijsverteringsorganen. Een goede mondverzorging is daarom heel belangrijk en gelukkig zijn er tegenwoordig allerlei natuurlijke manieren om de mondgezondheid te bevorderen zoals probiotica voor mondflora of groene thee, kamille, granaatappel en goudsbloem verwerkt als mondwater en natuurlijke tandpasta’s zonder fluoride. Ook is een bezoek aan een biologische tandarts wellicht een goed idee.

Ook slaan allerlei toxines op in inwendig vetweefsel als de lever deze niet goed kan detoxen. De vetcellen reageren dan ook met een inflammatie om deze toxines op te ruimen. Omdat de aanvoer van toxines dan constant is, komt er maar geen einde aan dit proces, juist omdat er niet voldoende volwaardige bouwstoffen ter ondersteuning van de lever binnenkomen omdat de darmen niet goed werken (zie blog lever).

Chronische laaggradige ontstekingen

Als het opruim/herstelproces blijft aanhouden (langer dan 6 maanden noemen we chronisch) zal het systeem daar alle energie aan blijven geven. Dit gaat ten koste van allerlei andere biologische processen waar energie voor nodig is en zo ontstaan langzaam steeds meer klachten. De meest voor de hand liggende klachten zijn vermoeidheid, stemmingswisselingen, geen zin om te bewegen en langzaam herstel bij bijvoorbeeld verkoudheid of wondgenezing.

Dit kan langzaam overgaan in meer systemische klachten zoals hart- en vaatziekten, obesitas, diabetes, PCOS, allergieën en breingerelateerde aandoeningen.

Oplossingen Orthomoleculair

Je zou denken dat gezonde voeding het eerste is waar je moet beginnen. Een behoorlijke periode geen gluten gebruiken, geen melkproducten uit de fabriek, geen pakjes/zakjes voeding, frisdranken en fast-food, intoleranties opsporen. Misschien ondersteunende supplementen gebruiken, meer bewegen en goede nachtrust, je mondgezondheid op peil houden, minder frequent eten…….het zal allemaal bijdragen. Zo ook zorgen dat je minder toxines binnenkrijgt (maar dit is al een stuk lastiger, want tegenwoordig zitten toxines in onze voeding, drinkwater en de lucht). Toch vertel ik graag over een 2^e, misschien wel belangrijkste oorzaak van laaggradige ontstekingen of überhaupt van gezondheidsklachten in het algemeen.

Oorzaak 2

Zoals hierboven al genoemd, hebben de darmen een connectie via neuronen met de Nervus Vagus (de darmen worden niet voor niets het 2e brein genoemd). De communicatie van de darmen naar het brein, via de Nervus Vagus, bedraagt 80%, vice versa is het 20%. En hier zit al een belangrijke aanwijzing. Wederom verwijs ik naar het blog Polyvagaal theorie waar duidelijk wordt dat zodra (het ventrale deel van) de Nervus Vagus geactiveerd is en in de Rest & Digest-stand staat, het verteren van gezonde voeding geen probleem is. Ben je in een staat van rust en goed in verbinding met jezelf en je omgeving, krijgt je systeem alle ruimte om goed te detoxen en te herstellen.

Maar laten we het eens hebben over als dat NIET zo is…….als je veel stress of druk ervaart. En misschien niet alleen in de afgelopen tijd, maar zelfs structureel gedurende het grootste deel van je leven.

Je kunt hartstikke gezonde voeding eten, of voldoende bewegen, maar dat haalt niets uit als je in de overleving-stand staat. Jouw interne opruimdienst en het zelfherstellend vermogen werken niet of nauwelijks in deze stress-stand, zo is jouw systeem nou eenmaal ingesteld. In dit geval moet alle energie naar de aanmaak van stresshormonen (adrenaline, noradrenaline, cortisol) om jou overeind te houden. Een behoorlijke belasting voor je bijnieren, die na structurele inspanning in eerste instantie nog ondersteuning van je schildklier krijgen, maar die zal op den duur ook steeds langzamer gaan werken. Cortisol heeft ook invloed op je suikerhuishouding en zo kun je meer vetopslag rond je buik krijgen , d.w.z. intern rond je organen. Toxines verschuilen zich graag is vetcellen, waarbij het lichaam dan weer via ontstekingen e.e.a. wil opruimen. En wil je bijvoorbeeld afvallen, gaat dat in deze stand helemaal niet lukken.

Oplossing Epigenetisch

Je denkt dat je alles goed doet (gezond eten, sporten/bewegen), maar je belast je lichaam alleen maar meer. Je klachten worden erger en je raakt hierdoor misschien nog wel meer gestrest of teleurgesteld in jezelf. En hier komen we al dichter bij de ware oorzaak. Als we het dan over leefstijl hebben, of epigenetische factoren, hoe ziet jouw leven er eigenlijk uit?

• Leef je het leven wat je wilt?
• Kun je zijn wie je bent?
• Heb je de baan gekozen die bij jouw talenten past?
• Is je relatie gezond met jezelf en anderen?
• Heb je veel onverwerkte emoties?
• Zit je vol overtuigingen die alleen maar belemmerend zijn?

Met andere woorden, ga eens naar binnen en kijk eens wat je daar tegen komt. Stel jezelf deze bovenstaande vragen. Heb je last van boosheid, verdriet of ben je somber? Dan heb je waarschijnlijk al een tijdje last van onverwerkte emoties. Zit je vast in bepaalde patronen (programma’s) vanuit je kindertijd? Werd er niet van je gehouden…..houd je wel van jezelf?

Nog even over het bovengenoemde vlammetje/vuurtje wat chronisch brandt. Een inwendig vuurtje behoort in de Chinese Traditionele Geneeskunde tot de Yang (mannelijk) energie. De oplossing is dan om wat meer Yin (koude/verkoelende) energie in te zetten. Het klinkt misschien raar, maar gebruik je vrouwelijke, zachte en zorgzame kant meer naar jezelf toe (ook als je een man bent).

De eerste stap tot heling op alle gebied is zelfliefde. Jezelf zoveel waard vinden dat je stappen durft te gaan nemen om dingen anders te gaan doen. Meditatie en mindfulness kunnen helpen om af en toe een moment uit je routines te stappen. Je brengt jezelf dan automatisch in de Rest & Digest-stand omdat dit de (ventrale)Nervus Vagus stimuleert. Mindfulness leert je focussen op wat er NU is. Je gaat steeds minder vaak terug naar het verleden of voorruit kijken naar het heden. Meditatie kan je helpen dingen te visualiseren, wensen, nieuwe gewoontes of gewoon kalmte. Als je daar ook nog eens een bijpassende emotie kunt voelen, ben je al aan het herprogrammeren.

En als je dan ook nog je onverwerkte emoties durft te doorleven om ze daarna los te kunnen laten, kom je steeds dichter bij je ware kern, bij wie je bent. Je stress zal steeds meer afnemen en zo stimuleer je steeds vaker je zelfherstellend vermogen.

Uit eigen ervaring, maar ook vanuit mijn praktijk, kan ik zeggen dat steeds meer duidelijk wordt dat een overprikkeld zenuwstelsel de oorzaak is van veel klachten. Maar ik kan ook zeggen dat de oplossing niet in de buitenwereld zit, maar in je binnenwereld. Helen is minder moeilijk is dan je denkt als je eenmaal voelt dat je je eigen leven kunt bepalen en daar ook bewust voor kiest. En heb je hier hulp bij nodig, laat het me weten. Of misschien is dan de cursus Herprogrammeren wel iets voor jou. Hierin wordt dit allemaal besproken.

Uiteraard blijft het een goed idee om je leefstijl zo gezond mogelijk te houden. Start bij je darmgezondheid; Mindful eten, veelvuldig kauwen, de tijd nemen en in een vreedzame omgeving met aandacht eten. Mindful zijn, betekent ook opmerken hoe je buik reageert op voeding; krijg je buikpijn, last van gasvorming, een hogere hartslag (betekent vaak dat je gevoelig of allergisch bent voor bepaalde voeding)? Je kunt ook “jouw vuurtje” verkoelen met groenten of fruitsoorten die veel water bevatten, zoals slasoorten, wortel, komkommer, asperges, rode biet, watermeloen, aardbeien, appel, bessen, ananas. Drink thee van salie en munt. En zeker niet vergeten, gebruik gezonde vetten in de vorm van omega 3 en 9 en zo min mogelijk omega 6 (Blog Vet)!

Maar vergeet ook vooral niet te genieten van de voeding die je tot je neemt. Ook al is dat een keer iets lekkers wat niet zo gezond is 😉

Wil je weten of je darmgezondheid ondersteuning nodig heeft, kun je altijd een afspraak maken.

P.S. Denk je dat iemand anders geïnteresseerd is in deze blog, deel het dan gerust.