We hebben heel lang moeten horen dat vet slecht was. Je werd er dik van, het zou hart- en vaatziekten veroorzaken en nog andere gezondheidsproblemen.

Wat niet verteld werd, is dat vetten een functie hebben en sommige vetten zelfs essentieel zijn, wat betekent dat we ze niet zelf kunnen aanmaken.

Een aantal functies van vetten:

• Bepaalde functies vervullen in de hersenen
• Bouwstof van hormonen
• Bouwstof voor oognetvlies
• Bescherming van het celmembraan
• Onderdeel van ontstekingsmechanismen
• Vitamines A,D,E en K helpen vervoeren
• Energievoorraad
  

Zoals je al in de blog over cholesterol hebt kunnen lezen, is vet (zoals cholesterol) een bouwstof voor het brein en zorgt voor een cel beschermlaag of juist voor flexibiliteit waardoor voedingstoffen opgenomen kunnen worden in de cel. Wat velen niet weten is dat vetten, ontstekingen “aan” en “uit” kunnen zetten, en beide is nodig. Het woord ontsteking mag in een heel ander daglicht komen staan, als het gaat om een tijdelijk proces. Een ontsteking is een opruimmechanisme, van het lichaam. Kijk maar als je een splinter in je vinger hebt. We zeggen dan in de volksmond dat deze er uit zweert. Bepaalde vetten zijn dus nodig om die opruiming te laten starten, andere vetten zorgen er dan weer voor dat de ontsteking afneemt en stopt. Chronische ontstekingen kunnen met heel veel factoren te maken hebben, maar een daarvan is een gebrek aan, of disbalans in de verhouding van bepaalde vetten.

Er zijn 3 macro nutriënten: Koolhydraten, Eiwitten en Vetten.

Als je vooral voor ruim gevarieerde voeding uit onbewerkte natuurbronnen kiest, is onderstaande verdeling van energie-procenten een prima richtlijn.

• 40% Koolhydraten
• 30% Eiwitten
• 30% vetten

Vetten worden ook wel triglyceriden genoemd. Dan is er sprake van een verbinding van 3 (tri) vetzuren met glycerol. Zo zijn er verzadigde- en onverzadigde vetten en transvetten.

Onverzadigde vetten en verzadigde vetten

Bij de onverzadigde vetten maken we nog het onderscheid tussen enkelvoudig– en meervoudig, dat heeft allemaal met de interne scheikundige verbinding van moleculen te maken.

Maar laten we het simpel houden Een makkelijkere manier om te weten of dat wat je eet voornamelijk verzadigde vetzuren of onverzadigde vetzuren bevat, is door te kijken naar de ‘vorm’ op kamertemperatuur. Onverzadigde vetten zijn vloeibaar op kamertemperatuur, denk aan olijfolie. Verzadigde vetten juist vast, denk aan boter.

Omega 3, 6 en 9

Dit zijn onverzadigde vetzuren die best gevoelig zijn voor zuurstof, ofwel oxidatie. Dat komt door de interne scheikundige verbinding. Zodra er teveel zuurstof bij het vetzuur komt, door een open verpakking, wegzetten in de zon (vermijd plastic verpakkingen) verhitting op te hoge temperaturen of door het fabrieksmatige proces, wordt het vetzuur juist schadelijk en ontstekingsbevorderend.

Zojuist had ik het al over een essentieel vetzuur, wat alleen uit voeding kan komen en het lichaam dus niet zelf kan aanmaken, zoals het omega 3 vetzuur alfa-linoleenzuur (ALA) , en omega 6 vetzuur linolzuur.

Omega 3

Is het meest gevoelig voor oxidatie en reageert al op kamertemperatuur. Alfa Linoleenzuur (ALA), EPA en DHA behoren tot de groep meervoudig onverzadigde vetzuren.

Omega 6

Vetzuren die vooral oxideren bij verhitting, denk daarbij ook aan frituren. Deze meervoudig onverzadigde vetzuren zijn: Linolzuur, Gamma-linoleenzuur, Dihomo-gammalinoleenzuur en Arachidonzuur, waarbij de laatste het meest gevoelig is voor oxidatie.

Omzetting

Omega 3 (Alfa-Linoleenzuur) en omega 6 (Linoolzuur) moeten omgezet worden in zogeheten prostaglandines. Dit zijn stofjes om ons gezond te houden, die na een aantal stapjes ontstaan met veel hulpstoffen, onder andere Vitamine B3, B6, Vit C+E , Biotine, Magnesium,Mangaan, Zink, Chroom,

Is er een tekort aan deze hulpstoffen, wordt omega 3 en 6 omgezet in vrij Arachidonzuur wat resulteert in een prostaglandine met negatieve gezondheidseffecten

Er zijn nog een aantal redenen waarom omzetting of opname niet goed gaat:

• Mannen kunnen veel moeilijker omega 3 ALA omzetten dan vrouwen
• Teveel suikers en alcohol gebruik
• Stress
• Teveel omega 6
• Straling
• Transvetten
• Medicijnen als statines of insuline

Het is heel belangrijk om de juiste verhouding omega 3 en 6 te hebben. Door bepaalde voedingsgewoontes, zoals veel margarine of omega 6-oliegebruik, voeding bewerkt met plantaardige oliën, en geoxideerde vetten, krijg je teveel omega 6 binnen tegenover veel te weinig omega 3 wat voor veel meer (laaggradige) ontstekingen kan zorgen.

De meest ideale balans zou zitten in EPA : DHA : GLA > 9 : 3 : 1

Klachten bij disbalans omega 3 (te weinig) / omega 6 (teveel)

Chronisch moe , onlesbare dorst, PMS, droog haar, roos, haaruitval , droge of ruwe huid, eczeem, astma, gewrichtsklachten , hyperactiviteit , dyslexie, leerproblemen, depressie, schizofrenie

Omega 9

Deze zijn enkelvoudig onverzadigd en oxideren bij hogere verhittingstemperaturen. Het meest bekend is oliezuur in olijfolie. Omega-9-vetzuren zouden cholesterolverlagend zijn en stimuleren een elastische celwand.

1. Olijfolie (bij voorkeur Bio Griekse olijfolie)
2. Avocado
3. Arachideolie
4. Rijstolie
5. Noten

Verzadigde vetten

Dit zijn vetzuren die geen onverzadigde bindingen bevatten en dus veel minder gevoelig zijn voor een reactie met zuurstof (oxidatie), ook wanneer je deze sterk verhit. Dit maakt verzadigde vetten zeer geschikt om in te bakken. Deze vetten zijn veelal te vinden in dierlijke producten.

1. Vet vlees
2. Vette kip
3. Roomboter, geklaarde boter*, ghee*
4. Kokosolie*
5. Palmolie

(*het meest geschikt om in te bakken)

Interessant: Je vindt in rauwe melkproducten vet wat, indien met mate wordt gebruikt, erg gezond is.

Transvetten

Er bestaan twee soorten: natuurlijke en kunstmatige transvetten

De natuurlijke variant lijkt volgens enkele studies minder of zelfs helemaal niet schadelijk. Een natuurlijk transvet in zuivel is geconjugeerd linolzuur (CLA) en dit wordt zelfs als gezond gezien.

Het zijn dus vooral de industriële transvetten die we moeten vermijden. Kunstmatige transvetten zijn minder flexibel dan onbewerkte, echte onverzadigde vetten. Hierdoor kan het lichaam deze vetten minder goed verwerken. Producten die gemaakt zijn op basis van gedeeltelijk geharde, gehydrogeneerde vetten gemaakt zijn: cakes, snoep, koekjes, maar ook brood, ontbijtgranen en crackers. Vroeger zaten in alle margarines transvetten, vandaag de dag in de meeste niet meer. Transvet komt ook veelvuldig voor in patat, chips, popcorn, plantaardige frituurolie, vegan ghee of sojaolie en harde plantaardige braadvetten en frituurvetten. Let vooral op het etiket op de term deeltelijk gehard vet’ of ‘gehydrogeneerde olie.

Soms maken we zelf transvetten, door in (giet) ijzeren pannen, vetten op hoge temperaturen te gebruiken. Door de chemische reacties met ijzer, wordt het vet automatisch een transvet.

Transvetten ontregelen de bloedvetten met een verhoogd risico op hart-en vaataandoeningen en er kan een specifiek soort buikvet ontstaan. Het heeft ook nog een negatieve invloed op diabetes.

Suppletie

Soms is het goed om suppletie te gebruiken, maar dan het liefst Algenolie of Krillolie. Visolie supplementen zijn vaak al geoxideerd door de productietoepassingen. Denk je dat je misschien een vetzuren tekort of disbalans hebt? Maak gerust een afspraak.