Je vertering begint in de mond waarna de volgende stap de maag is, voordat het weer een stap verder gaat, via de twaalfvingerige darm naar de dunne darm. Allerlei maagsappen worden onder invloed van hormonen aangemaakt wanneer voedsel de maagwand raakt. Maar ook onder invloed van het parasympatische zenuwstelsel, bv. wanneer je voeding ziet of ruikt. Dan loopt het water je al in de mond. Het sympathische zenuwstelsel remt dit weer, anders zou je de hele dag die maagsappen aanmaken.

Je maakt zo’n 1,5 tot 2 liter maagsap per dag aan wat bestaat uit zoutzuur, enzymen, water, slijm en intrinsic factor. De laatste is betrokken bij de opname van vitamine B12. De rest is voor:

• Het splitsen van eiwitten worden zodat deze verderop in het proces weer door enzymen verder verteerd kunnen worden
• Het verlagen van de Ph (heel zuur maken) van de voeding, anders wordt die niet opgenomen vanuit de dunne darm
• Micro organismen of andere ziekmakende stoffen door het zuur geëlimineerd worden

Met regelmaat hebben mensen problemen met maagzuur, d.w.z. te veel, reflux, zuurbranden, maar ook te weinig aanmaak er van. Dat laatste zien we bij veel mensen die maagzuurremmers/maag”beschermers” gebruiken omdat ze bepaalde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s ) gebruiken.

Protonpompremmers

De zogenaamde protonpompremmers zijn desastreus voor een gezond darmmicrobioom (en dus ook de breingezondheid) omdat er gemakkelijk een dysbiose in de darmen ontstaat doordat ziekmakende bacteriën in de maag(zoals E-coli, streptokokken, Clostridium etc) niet geëlimineerd kunnen worden bij weinig tot geen maagzuur. Chronische ontstekingen zijn dan het gevolg en daardoor kunnen de darmslijmvliezen beschadigen (Leaky Gut). Ook worden maag- en darmslijmvliezen dunner door chronisch gebruik van het medicijn. Opgeteld flink wat problemen waardoor stoffen in de darm veel gemakkelijker doorgelaten worden naar de bloedbaan en vervolgens de lever, die deze stoffen onschadelijk dient te maken. Een flinke klus waarbij er niet zelden door overbelasting kans is op leveraandoeningen of leververvetting. Maar ook kunnen er veel meer schadelijke stoffen die de lever niet gedetoxed krijgt, via de bloedbaan naar het brein.

Neurotransmitters

Let wel, de meeste neurotransmitters, signaalstofjes die o.a. invloed hebben op stemming, slaap en geheugen, worden in de darmen aangemaakt. Uiteraard veel minder door een verstoord darm microbioom. Stoffen zoals serotonine (geluksstofje) wat minder aangemaakt wordt, heeft dan direct invloed op je stemming en slaap. Het is immers ook betrokken bij de productie van melatonine, de slaapstof.

Een grondstof voor de aanmaak van neurotransmitters zijn eiwitten. Deze worden door voldoende maagzuur gesplitst/geknipt in aminozuren waardoor ze beschikbaar zijn als bouwstof. Je begrijpt wat een impact het kan hebben op je functioneren en stemming als je te weinig maagzuur hebt.

Door het gebruik van maagzuurremmers/”beschermers” ontstaan er dus veel gezondheids- en verteringsproblemen. We weten dat er een flink aantal stoffen in mindere mate worden opgenomen zoals magnesium en vitamine C en we zien tekorten aan vitamine B12. Vooral de laatste is belangrijk voor goede breinfuncties. (N.B. Een vitamine B12 tekort wordt ook vaak gemist omdat er schijnbaar voldoende in het bloed zit, maar nauwelijks iets in de cel terechtkomt. Hiervoor is er een meer uitgebreide test nodig waarbij er naar B12 in serum ook MMA en homocysteine ook getest dienen te worden).

Zuurbranden of oprispingen na de maaltijd zien we ook bij mensen die een middenrifbreuk hebben of een maagzweer, vooral als ze gaan liggen. De oorzaak zit ook hier vaak in een tekort aan maagzuur. Oprispingen op een lege maag zijn dan weer juist een teken van teveel maagzuur!!

Te weinig maagzuur

Zo zijn er ook veel andere oorzaken waardoor je te weinig maagzuur aanmaakt, buiten het gebruik van protonpompremmers:

1. Chronische stress
2. Niet goed of te weinig kauwen waardoor voedselbrokken niet te verwerken zijn.
3. Tekorten aan zouten en mineralen
4. Te vaak eten
5. Verstoorde vetzuurbalans
6. Drinken bij de maaltijd
7. Teveel granen eten

Hieronder leg ik nog even uit wat naast een tekort aan maagzuur ook verder nog maagzuurproblemen kan veroorzaken;

• Wanneer we chronisch gestrest zijn is het sympathische zenuwstelsel (vechten/vluchten) geactiveerd en gaat de energie naar overleven. Voor de spijsvertering, als ook het immuunsysteem is er dan niet of nauwelijks energie. Ook al eten we, de aanmaak van maagzuur gebeurt alleen in ontspanning en dus de verwerking van voeding is dan verre van optimaal. Acetylcholine is een belangrijke bouwstof voor maagzuur wat alleen bij ontspanning geproduceerd wordt. Ga mediteren, relaxen of wandelen. Wandel of fiets (of sport) nooit, of rijd geen auto, na het eten, de vertering komt daardoor niet goed op gang. Beweeg of sport juist vóór het eten of ontbijt pas op je werk. Acetylcholine haal je vooral uit eieren met nog een (redelijk) vloeibare dooier en uit lever. Ook wordt er bij chronische stress veel vitamine C verbruikt, dat wat dan juist weer niet beschikbaar is bij weinig maagzuur.
• Zoals in het blog Voeding te lezen staat, dien je 30 x te kauwen op elke hap. Het klinkt veel en het is even wennen, maar je zorgt zo voor een prima voorvertering.
• Zoutzuur in de maag heeft zout nodig zoals het woord al aangeeft. Een paar korreltjes Keltisch zout voor de maaltijd in een glas water, zal de aanmaak van maagzuur al bevorderen. Ook een tekort aan silicium kan maagzuurproblemen geven. Dit mineraal is verder ook heel belangrijk bij de opname van andere mineralen zoals boron, calcium, fosfor, magnesium, mangaan, ijzer, zink, zwavel en bovendien geeft een tekort eerder ouderdomskwalen.
• Het is beter om 2-3 x per dag te eten omdat je anders continu om aanmaak van maagsappen vraagt. Zeker als je wegens tijdgebrek of in haast veel kleine maaltijden gebruikt, zal je parasympatische zenuwstelsel (Rest & Digest) niet actief zijn en worden er sowieso geen maagsappen aangemaakt.
• Heel belangrijk voor aanmaak van maagzuur is een een goede vetzuurbalans d.w.z voldoende omega 3 en 9 te eten in de vorm van olijfolie, kokosolie, matig roomboter, zee voedsel (algen vis, schelp- en schaaldieren zeewier). Laat andere plantaardige vetten (omega 6) zoals margarine, halvarine, sla- en zonnebloemolie en gefrituurde voeding achterwege.
• Chlorofyl helpt bij maagzuurproblemen. Eet daarom veel groene groenten en gebruik eventueel een goede kwaliteit Chlorella. Het corrigeert de Ph, helpt bij obstipatie en het bindt toxines die vervolgens via darmpassage het lichaam weer kunnen verlaten. Zo ontlast je dus ook een beetje je lever
• Drinken tijdens de maaltijd verdunt de maagsappen, heb je te weinig maagzuur is dit sowieso geen goed idee.
• Veel granen bevatten fytinezuur en gluten. Beide kunnen maagzuurproblemen geven. Fytinezuur zorgt ook voor o.a. minder zink en juist dat mineraal is belangrijk voor voldoende maagzuuraanmaak.
• Snelle koolhydraten uit tarwemeelproducten, suiker, frisdrank en snoep/koek verstoord de zuurgraad in de maag. Beperk de inname hiervan zoveel mogelijk.
• Koffie, zwarte thee, alcohol, roken en medicatie hebben een negatieve invloed op de maagsappen. Kijk waar je mee kunt stoppen of matigen.
• Koud eten en drinken ondermijnt de vitaliteit van de maag. Beperk zoveel mogelijk en drink bijvoorbeeld water liever op kamertemperatuur of lauw.
• Leeftijd: boven de 50+ gaan onze spijsverteringsenergie en ezym-functies achteruit. Een goede leefstijl wordt dan steeds belangrijker, zeker op het gebied van voedingsgewoontes.

Onderliggende problemen

Door onderliggende oorzaken als chirurgische maagresectie, maagverkleining, chronische gastritis / Helicobacter Pylori, auto-immuunziekten, schildklierproblemen (die immers je hele stofwisseling kunnen verstoren) maar ook parasieten, schimmels, alcoholisme, anorexia/boulimia kunnen leiden tot een tekort aan maagzuur.

Nog wat tips bij maagzuurproblemen wanneer je geen protonpomp(maagzuur)remmers gebruikt:

• Absint, alsem, kalmoes, gele gentiaan, heemst, weegbree, Engelwortel, etc. kunnen bijdragen aan meer maagzuur aanmaak.
• Zoethout, goudsbloem, pepermunt, gember, kamille zijn goede ondersteuners van een gezonde maagfunctie en gezonde maagslijmvliezen.
• Neem voor de maaltijd een scheutje verdunde citroensap, appelazijn, molkosan of Keltisch zeezout om de maagzuurproductie te activeren.
• Maak gebruik van bietensap, koolsap en aardappelsap bij maagklachten. Gebruik eventueel ook voor het slapen gaan nog wat aardappelsap als je in liggende houding meer last hebt.
• Bij maagzuuroprispingen kun je kijken of wat aardappelsap, Baking soda/natriumbicarbonaat* of Kuzu (laatste twee oplossen in water) kunnen helpen. *Baking Soda of Natriumbicarbonaat neutraliseert het maagzuur. Het is ook een ingrediënt van de commerciële producten voor maagzuurklachten die je bij de drogist haalt. Maar let op, gebruik dit nooit vóór de maaltijd want het neutraliseert juist je maagzuur en dus verteren de eiwitten niet goed. Ga ook niet mee in de “gezondheidstip” dat dagelijks gebruik van Natriumbicarbonaat je lichaam ontzuurt. Onze alvleesklier maakt zelf natriumbicarbonaat aan om dat, nadat de maaginhoud in de twaalfvingerige darm loopt, toe te voegen aan de voedselbrij om de Ph in de dunne darm in balans te krijgen.

Goed te weten:

Zoals we hebben kunnen lezen zijn er allerlei oorzaken en redenen waardoor maagzuur niet in balans is. Met name het gebruik van Protonpompremmers hebben een nadelige invloed. Om voldoende voedingsstoffen en mineralen en vitamines op te kunnen nemen, maar zeker ook ten aanzien van onze darm-, lever-, en breingezondheid is het van enorm belang de juiste hoeveelheid maagzuur te hebben. Overweeg je te gaan stoppen met de inname van maagzuurremmers/ maag”beschermers”, is dit niet iets om op eigen houtje te doen. Overleg eerst met degene die de medicatie voorgeschreven heeft of het nog wel nodig is dat je deze gebruikt. Is het omdat je ontstekingsremmende medicatie gebruikt, onderzoek dan waar deze ontstekingen vandaan komen. Beter de oorzaak aanpakken dan symptomen bestrijden. Het stoppen met protonpompremmers is een langdurig proces wat goed begeleid dient te worden.

Mocht je het vermoeden hebben van tekorten aan vitaminen/mineralen na het lezen van dit blog, ga niet zelf shoppen, maar laat je eerst goed adviseren na een oriënterend consult. Er kunnen altijd andere oorzaken ten grondslag liggen aan een tekort.

Maagzuurtest:

Test eens heel simpel of je mogelijk een tekort aan maagzuur hebt (niet bij gebruik maagzuurremmers). Doe dit bij voorkeur op 3 verschillende ochtenden om een goed algemeen beeld te krijgen.

Neem een 1/2 theelepeltje bakingsoda (natriumbicarbonaat) opgelost in water op je nuchtere maag. Drink dit dan staand aan het aanrecht op en wacht maximaal 5 minuten. Bij voldoende aanmaak van maagzuur ga je vrij snel boeren. Drink dan even flink veel water om het boeren te verminderen, je hoeft dan uiteraard niet langer meer te wachten om die 5 minuten vol te maken. Merk je niets van de inname? Dan heb je mogelijk een maagzuurtekort.

Gebruik bij een maagzuurtekort de tips en info uit dit blog en kijk of je na een aantal weken verschil merkt. Zo niet, neem contact op met je huisarts of een therapeut voor verder advies, zeker in het geval van aanhoudende klachten.